Назарбаев Университетінің Медицина мектебі доктор Азлияти Азизанды Қазақстанда оқшауланған экстремофилдер бойынша ғылыми-зерттеу жобасы туралы бірнеше мақалаларының жариялануымен құттықтайды. Д-р Азлияти Азизан НУММ-де 2015 жылдың қаңтар айынан бастап қауымдастырылған профессор лауазымында жұмыс істейді және көп жылдар бойы «Қазақстанның бірегей экожүйелерінен экстремофилдер – жаңа микробқа қарсы және ісікке қарсы құралдардың әлеуетті өндірушілері» атты жобасымен айналысады. Осы жобаның ұзақ мерзімді мақсаты – антимикробты және ісікке қарсы агенттер ретінде қызмет атқаратын қазақстандық экстремофилдермен өндірілетін қайталама метаболиттерді анықтау және сипаттау болып табылады. Осы тақырып бойынша доктор Азизанның алдыңғы жұмысында Қазақстанның Алматы қаласындағы Микробиология және вирусология ғылыми-өндірістік орталығының (МВҒӨО) қызметкерлерімен бірге олар микробқа қарсы қасиеттері бар белсенді қосылыстарды синтездеу үшін үлкен әлеуетке ие, көптеген продуцентті (экстремофильді) актиномицеттердің штамдарын анықтады.

Бұл жалғасқан жобада олар бұдан әрі осы экстремофилдерді жаңа антибиотиктердің әлеуетті продуценттері ретінде сипаттады, сондай-ақ осы микроорганизмдер-продуценттерден вирусқа қарсы және ісікке қарсы белсенділікке ие экстракттарды зерттеді. Сонымен қатар, олар жаңа белсенді молекулалар ретінде бактерияға қарсы белсенділігі бар молекулаларды химиялық түрде анықтауға және сипаттауға тырысты.. Сонымен қатар, олар Қазақстанның Нұр-Сұлтан қаласына жақын аудандарда тексерілмеген басқа өңірлерден қосымша экстремофилдерді өсіріп шығару және сәйкестендіру үшін өздері белгілеген далалық сынамалар мен зертханалық хаттамаларды пайдаланды. Олар өздерінің зерттеулерін бірнеше жыл бұрын Қазақстанның әртүрлі экстремалды географиялық аймақтарынан (сортаң, сортаң, мия топырағы, минералды су көздері, антропогендік аймақ) топырақ үлгілерін жинап, бастады.

Бұл жұмыс олардың жарияланған мақалаларында сипатталған; 1. Қазақстанның бірегей экожүйелерінен экстрофильді актиномицеттер экстрактілерінің тұмау вирустары мен парамиксовирустарға қатысты вирусқа қарсы белсенділігі. Вирусология журналы 16-том, мақала нөмірі: 150 (2019) мұнда қол жетімді. 2. Қазақстанның Астана қаласындағы қарқынды терапия бөлімшесінде госпитальдық ассоциацияланған инфекциялар жағдайларын обсервациялық зерттеу. Микробқа қарсы препараттарға төзімділік және инфекциялық бақылау. (2018) 7: 57 мұнда қол жетімді). Қазақстанның оңтүстік және солтүстік аудандарының жоғары тұзды және сілтілі мекендейтін жерлерінен 2000-нан астам экстремофильді актиномицеттердің ішінен олар клиникалық MRSA-ға (№3316 алтын стафилокктың метициллинрезистентті штамы) антагонизм танытатын 415 штамды анықтады. Олардың 21,6% -ы сондай-ақ Escherichia coli J53 (pMG223) штамына қарсы және 28,4% -ы Aspergillum niger-ге антагонистік белсенділік танытты. Бұл 415 штамдар негізінен ағзалардың табиғи физиологиялық және сілтілі тіршілік ету ортасын имитациялайтын Беннетт агары нұсқаларын пайдалана отырып, таза мәдени изоляттарынан алынды. Осы продуцент-ағзалардан алынған экстрактілер ESKAPE (Энтерокк, Стафилокококк, Клебсиелла, Ацинетобактер, Синегно таяқшасы, Энтеробактер) көптеген дәріге төзімділігі бар бактериялық патогендерге қарсы белсенділікке сыналды, қосымша вирусқа қарсы және ісікке қарсы қасиеттерге сыналды. Олар осы жобада химиялық тұрғыдан анықтауға болатын жаңа қосылыстардың белсенді потенциалы бар экстремалды ортадан алынған актиномицеттердің бірнеше перспективалы өндірушілерін анықтады. Белгіленген протоколдар мен өздерінің зерттеушілері мен серіктестерінің тәжірибесімен олар терапевтік қолдануға арналған жаңа антимикробты агенттерді құру бойынша күш-жігерін жалғастыру үшін өз иеліктеріндегі штаммдарды қайта өсіре алатынына сенімді.і.

Бұл зерттеу өте маңызды, өйткені бұл жаңа дәрі-дәрмектердің ашылуын зерттеу антимикробтық белсенділігі бар жаңа биоактивті қосылыстарды анықтауға әкелуі мүмкін. Нәтижесінде жасалған ашылулар өмірді құтқару және жұқпалы аурулармен аурушаңдықты жақсарту үшін дереу пайдаланылуы мүмкін. Антибактериалдық белсенділікке келетін болсақ, бұл Қазақстанның табиғи ортасынан табылған табиғи өнімдерден дәрі-дәрмектерді іздеу жұмысы белгіленген антибиотиктерге резистенттіліктің жылдам дамуы дәуірінде өте маңызды. Жоба аясында қоршаған ортаны имитациялайтын зертханалық орта жағдайларын пайдалана отырып, продуцентті ағзалар скринингіне дәстүрлі емес тәсіл ұсынылды, бұл жаңа микробқа қарсы агентті ашу мүмкіндігін арттырады. Қазіргі уақытта доктор Азизан және оның командасы алдағы уақытта өздерінің түпкі мақсаты – микробқа қарсы жаңа агенттерді анықтауға және сипаттауға қол жеткізуге мүмкіндік беретін, осы саладағы сарапшылар топтарымен бірнеше табысты әріптестік қарым-қатынас орнатты.

Бұл жоба сондай-ақ Қазақстанның жас зерттеушілерін коммерцияландыруға, биотехнологиялық инвестицияларға, жаңа дәрілік заттарды іздестіру жөніндегі сынақтарға және фармацевтикалық компаниялармен ынтымақтастыққа дайындау платформасы болып табылады.

Сіздерді соңғы жарияланыммен құттықтаймыз! Болашақ бастамаларыңызға ізі тілекпен, НУММ қоғамдастығы.